TÜRKİYE’NİN GELECEK VADEDEN KAYNAĞI : GÜNEŞ ENERJİSİ
Aybüke Sülün - Ladin Kepenek
COMD 331 2020-2021 Güz Dönemi Final Projesi
Güneş enerjisi Türkiye’nin kullandığı temiz enerji kaynaklarının başında gelir. Sahip olduğu potansiyel ve kullanım kolaylığı ile Türkiye’nin son yıllarda yaşadığı enerji ve çevre sorununa karşı bir avantaj olabilir. Koronavirüs sürecinde yaşanılan ekonomik ve çevresel felaketlere tanık oldukça yenilenebilir enerji üreten sektörlerin yükselişini göz ardı etmek imkansız bir hal almaya başladı. Güneş enerjisi hem bol, hem sürekli ve yenilenebilir hem de bedava bir enerji kaynağıdır. Bunların yanı sıra geleneksel yakıtların kullanımından kaynaklanan çevresel sorunların çoğunun güneş enerjisi üretiminde bulunmayışı bu enerji türünü temiz ve çevre dostu bir enerji yapmakta. Elektrik üretiminin hızla artmasıyla birlikte, yenilenebilir enerji kaynakları (güneş, rüzgar ve hidroelektrik enerji dahil) 2018 ile 2050 yılları arasında en hızlı büyüyen enerji kaynağı olacağı öngörülüyor. Yenilenebilir enerji kaynakları, petrol ve diğer sıvıları geride bırakarak en çok kullanılan enerji kaynağı haline gelmiştir. Dünya çapında yenilenebilir enerji tüketimi, petrol ve diğer sıvılardaki yıllık % 0,6 büyüme, kömürde% 0,4 büyüme ve doğal gaz tüketimindeki yıllık % 1,1 artışa kıyasla 2018 ile 2050 arasında yılda% 3,1 arttı.
enewables:yenilenebilir enerji kaynakları
petroleum and other liquids: petrol ve diğer sıvılar
natural gas: doğal gaz
coal:kömür
petroleum and other liquids: petrol ve diğer sıvılar
natural gas: doğal gaz
coal:kömür
Koronavirüs Salgını ve Güneş Enerjisi Sektörünün Dayanıklılığı
Koronavirüs salgınının şok edici yayılımı, tüm ülkeleri hazırlıksız yakaladı ve tüm sosyo-ekonomik faaliyetleri aksattı ve ekonomik teşviklere rağmen telafi edilmesi kolay olmayan ekonomik kayıplara neden oldu. Koronavirüs belki de dünyada enerji kaynaklarının kullanımını ve uygulanan çevresel önlemleri tamamen değiştirecek. Ekonomik olarak çok büyük sallantıya uğrayan Türkiye’de güneş enerjisi sektörü kısa vadede etkinliğinde düşüşler yaşasa da uzun vadede Türkiye’nin enerji sorununu çevre dostu bir şekilde çözeceğe benziyor.
Karbon emisyonlarını azaltarak iklim kriziyle mücadele etme ihtiyacının giderek daha fazla kabul görmesi, yenilenebilir enerjiyi yatırımcılar için giderek daha çekici hale getirdi. IEA’nın genel müdürü Fatih Birol, "Yenilenebilir enerji, salgının neden olduğu zorluklara meydan okuyor, güçlü bir büyüme gösteriyor" dedi. "Sektörün dayanıklılığı ve olumlu beklentileri, yatırımcıların devam eden güçlü iştahıyla açıkça yansıtılıyor." Kovid-19 ile ilgili tedbirler ulaşım ve diğer sektörlerden gelen talebin düşmesine neden olduğu için 2020 yılında fosil yakıtlar çalkantılı bir dönem geçirdi.
Birol, "2025 yılında, yenilenebilir enerjiler dünya çapında en büyük elektrik üretim kaynağı haline gelecek ve kömürün elli yılını en büyük enerji sağlayıcısı olarak sona erdirecek" dedi.
O zamana kadar, yenilenebilir enerjinin dünyadaki elektriğin üçte birini sağlaması bekleniyor. "IEA (Uluslararası Enerji Ajansı) verilerine göre güneş enerjisi kapasitesi 2010'dan bu yana 18 kat, rüzgar enerjisi ise 4 kat arttı. Birol, "Güneş enerjisinin dünyanın elektrik piyasalarının yeni kralı olduğunu görüyorum" dedi.
O zamana kadar, yenilenebilir enerjinin dünyadaki elektriğin üçte birini sağlaması bekleniyor. "IEA (Uluslararası Enerji Ajansı) verilerine göre güneş enerjisi kapasitesi 2010'dan bu yana 18 kat, rüzgar enerjisi ise 4 kat arttı. Birol, "Güneş enerjisinin dünyanın elektrik piyasalarının yeni kralı olduğunu görüyorum" dedi.
Türkiye’de Güneş Enerjisi Furyası
Güneş enerjisi Türkiye’de en çok kullanılan yenilenebilir enerji kaynaklarından bir tanesidir. Fosil yakıt kullanımını azaltmak ve çevreye yararlı enerji kaynakları kullanımı için en uygun olan güneş enerjisi, Türkiye’de faaliyetini arttırmaya devam ediyor. Konuyla alakalı görüşlerinden yararlandığımız Megaron Enerji Grup Genel Müdürü Hüseyin Bilgi “Kovid-19 salgını, tüm enerji sektörü için küresel bir zorluk fakat Megaron şirketi olarak bizler ve çalışanlarımız durumla yüzleşmede direnç gösteriyorlar ve güneş enerjisi üretimini en üst düzeye çıkarmak için çalışıyorlar. Enerji geçiş süreci Türkiye’nin adım atması gereken çok önemli ve değerli bir konu. Koronavirüs her ne kadar yatırımları azaltsa da bence 2020 yılında yaşanançevresel felaketler ve salgın enerji sektöründe de yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelinmesi gerektiğini tüm Dünya’ya gösterdi. Bu nedenle, Devlet’in güneş enerjisi ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapmasını ve gelişimine ön ayak olmasını bekliyoruz.” dedi.
Bunun yanı sıra devletin güneş enerjisi kullanımı konusunda sorumluluk alması gerektiğini söyleyen Bilgi şunları ekledi “Hükümetler, Kovid-19'dan sonra iklim acil durumunun devam edeceğini ve aynı zamanda güneş enerjisinin ekonominin mevcut krizden sonra toparlanmasına yardımcı olmanın bir yolu olduğunu anlamalıdır. Güneş enerjisi sektörü, temiz, sürdürülebilir, ekonomik büyüme ve uzun vadeli istihdam yaratmak için bir fırsattır. Ancak bir an önce ihalelere, izin verme sürecinin hızlandırılmasına, uygun koşullarda finansmana erişime ve öz tüketim için geçici mali avantajlara ihtiyacımız var.”
Bunun yanı sıra devletin güneş enerjisi kullanımı konusunda sorumluluk alması gerektiğini söyleyen Bilgi şunları ekledi “Hükümetler, Kovid-19'dan sonra iklim acil durumunun devam edeceğini ve aynı zamanda güneş enerjisinin ekonominin mevcut krizden sonra toparlanmasına yardımcı olmanın bir yolu olduğunu anlamalıdır. Güneş enerjisi sektörü, temiz, sürdürülebilir, ekonomik büyüme ve uzun vadeli istihdam yaratmak için bir fırsattır. Ancak bir an önce ihalelere, izin verme sürecinin hızlandırılmasına, uygun koşullarda finansmana erişime ve öz tüketim için geçici mali avantajlara ihtiyacımız var.”
Neden GES?
Nurol Solar Proje Yöneticisi Gizem Azizoğlu, ‘Güneş enerjisi sınırsız, sürekli, yenilenebilir ve bedava bir enerji kaynağıdır. Çevreyi kirletici atıkların bulunmayışı, karmaşık bir teknoloji gerektirmemesi, işletme masraflarının düşük olması sebebiyle son yıllarda artış göstermektedir.’ Dedi. Azizoğlu, ‘yenilenebilir enerji kaynakları, fosil yakıt tüketimini azaltarak çevreye karşı koruyucu bir etki yaratmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım; sürdürülebilir bir kalkınmayı da beraberinde getirir.’ Vatandaş için artan elektrik faturaları nedeniyle Güneş Enerji Santralleri kurulumu artık bir tercihten ziyade zorunluluk haline geldiğini , devlet içinse yatırım sürelerinin hızlı geri dönüşü ve üretilen elektriğin fazlasının satışı da mümkün olduğundan talep artışı görüldüğünü belirtti, En çok elektrik üretimi amacıyla kullanılan güneş enerjisi sistemleri, su ısıtma, enerji üretme ve ısınma amaçlı da faaliyetlerini arttırmıştır. Bunlar da artan kullanımın en gerçek örneğidir.
Avrupa’dan Daha Elverişli
Azizoğlu, Türkiye’nin bulunduğu coğrafi konum gereği güneş enerjisinden yararlanma potansiyeli oldukça yüksek olduğunu ve Lojistik masrafların diğer ülkelere oranla düşük olduğunu söyledi. Ancak diğer Avrupa ülkelerinin coğrafi konum açısından elverişli olmamasına rağmen, gerekli yatırımları doğru zamanda yaptıkları için üretim kapasitelerinin bizim çok daha üzerimizde olduğunu vurguladı. ‘Dünyada güneş enerjisi santrali kurulu güçlerine bakıldığında Türkiye 13. Sırada yer almaktadır. Bu her geçen sene artmaya devam ediyor’. TEİAŞ’ın 2020 Ağustos ayı yayınladığı kurulu güç raporuna göre; Lisanslı GES santral sayısı 20 adet; lisanssız GES sayısı ise 53 adet artarak 7.198’e ulaştığını belirten Azizoğlu, Yılın 3. Çeyreğine kadar güneş enerji santralleri kurulu gücündeki artış 300MW’a ulaştı, doğru yatırımlarla en iyisi olabiliriz, dedi.
Her Alanda Santral
Azizoğlu: Güneş Santrallerinin mevcut binaların çatılarına ve arazi üzerine kurulumu gerçekleşmektedir. Gelişen teknoloji ile her türlü alana GES kurulumu yapılması mümkündür. Çatıda kullanılan kaplama malzemesi, kalınlığı, binaların dayanıklılık tahkiki önemli iken, araziye kurulacak santrallerde; zemin etüt raporu dikkate alınır. Sistemin verimliği açısından bölgedeki güneş ışınım değerinin günlük en az 4.5 kWh/m2 olması gerekmektedir.
Hammaddeye Ulaşım Verim Kaybına Yol Açıyor
Türkiye’yi Avrupa ülkelerinin gerisinde bırakmasının sebeplerinden birinin de, hammaddeye ulaşım olduğunu söyleyen Azizoğlu, Güneş Enerji Santrallerinde kullanılan panellerin hammaddesinin büyük bir kısmı Çin’den sağlandığını ve bunun yanı sıra inverter üretim fabrikalarının büyük bir kısmı da Çin’de yer almadığını belirtti. 'Hem hammadde teminindeki gecikme hem de gümrükteki lojistik sürecindeki aksamalar sebebiyle zamanında devreye alınamayan santrallerde verim kaybı yaşanmıştır.’
Güçlü Teşvik, Güçlü GES
Pek çok ülkede yenilenebilir enerji sektörünün gelişimi, uygulanan teşvik politikalarına bağlı olarak değişkenlik gösterdiğini belirten Azizoğlu, yasal mevzuatta düzenlemeler yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırımı teşvik ederken, bazıları ise yatırımları geciktirmektedir, dedi. Bazı politikaların olmazsa olmaz olduğunu, GES için yatırımcıya sağlanması gereken başlıca olanaklar olduğunu dile getirdi. Yatırım ekipmanlarının ve cihazlarının yurtdışından ithalinde yatırımcıya Gümrük Vergisi muafiyeti tanınmasının bu hususta en önemli politika olduğunu belirten Azizoğlu, Yatırım ekipmanları ve cihazlarının satın alınmasında veya yurtdışından ithalinde yatırımcıya Katma Değer Vergisi muafiyeti tanınmasının da devlet tarafından sağlanması gerektiğini söyledi. Azizoğlu, ‘Lisans başvurusu sırasındaki düzenlemelerin başvuru sahiplerinin aleyhine değiştirilmemesi ve hak kaybına maruz bırakılmamaları gerekir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi amaçlı yatırım yapan gerçek ve tüzel kişilerinin mevzuatı yakından takip etmesi gerekmektedir.’ dedi.
Kaynakça
1- IEA (2020), Renewables 2020, IEA, Paris
https://www.iea.org/reports/renewables-2020
2- Das, Kaushik, Impact of COVID-19 Pandemic Into Solar Energy Generation Sector (April 20, 2020)
SSRN: https://ssrn.com/abstract=3580341 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3580341
3- IEA, Solar PV net capacity additions by application segment, 2017-2022, IEA, Paris https://www.iea.org/data-and-statistics/charts/solar-pv-net-capacity-additions-by-application-segment-2017-2022
